Skrzyp Polny (Equisetum arvense L.)

Skrzyp polny (Equisetum arvense L.) jest roślina wieloletnia z rodziny skrzypowatych (Equisetaceae), wytwarzająca podziemne kłącza. Rośliny wyglądają jak malutkie choinki, wysokie do 40 cm, przy zgniataniu skrzypią. Występuje powszechnie w strefie umiarkowanej i podzwrotnikowej na całym świecie. Znanych jest 50 gatunków skrzypu, ale za leczniczy uważa się tylko skrzyp polny.
Właściwości lecznicze skrzypu znane są od starożytności. W lecznictwie ludowym był stosowany przeciw krwotokom wewnętrznym, w chorobach układu moczowego, na gojenie ran i wypadanie włosów.*

Skrzyp jest jedną z najczęściej używanych roślin leczniczych na terenie Polski. W latach nieurodzaju 1865-95 prosty lud jadał skrzyp. W wierzeniach ludowych występuje obok kwiatu paproci, których to ziół dziewczęta szukają w wigilię Św. Jana o północy.**

Wodne, winne i wodno-alkoholowe wyciągi ze skrzypu są źródłem krzemu. Wzmacniają włosy i paznokcie, podnoszą elastyczność włókien kolagenowych, stabilizują strukturę kolagenu, opóźniają procesy starzenia skóry. Zapobiegają łojotokowi. Uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, łagodzą objawy teleangiektazji i trądziku różowatego. Wzmagają usuwanie z ustroju chloru i sodu, zmniejszają obrzęki. Zapobiegają odkładaniu blaszek miażdżycowych. Hamują rozwój miażdżycy. Zmniejszają ryzyko wystąpienia wylewu krwi do mózgu. Działają regeneracyjnie na skórę i błony śluzowe. Wzmagają procesy bliznowacenia ognisk gruźliczych w płucach. Przyśpieszają gojenie oparzeń i ran oraz wrzodów żołądka. ***
Jak podaje H. Różański, wyciągi z ziela skrzypu, mogą posłużyć do pielęgnowania skóry (przemywanie, okłady, kremy i mleczka, toniki z ekstraktem). Szczególnie korzystnie skrzyp działa na cerę trądzikową, rumieniową i alergiczną oraz z rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi i porami. Napar ze skrzypu poleca do okładów na oczy przy zapaleniu spojówek, siatkówki i naczyniówki oraz białkówki, do przepłukiwania pochwy przy stanach zapalnych, do lewatyw przy hemoroidach i świądzie. ***

Odwar. Aby ściana komórkowa ziela skrzypu zmiękła i rozpadła się, uwalniając z wnętrza składniki aktywne, surowiec wymaga gotowania. Do odwaru przechodzą również sole mineralne i przyswajalna krzemionka. Najlepiej gotować 15 minut, po czym odstawić na 30 minut, przecedzić i pić po 100 ml 4 razy dziennie. Odwar sporządzać z 1 łyżki ziela na szklankę wody.***

Wino z ziela skrzypu - na wzmocnienie naczyń krwionośnych.***
Kwasy obecne w winie rozmiękczają zmineralizowane ściany komórkowe i dobrze wypłukują składniki czynne z komórek. W celu przygotowania takiego wina skrzypowego – (Vinum Equiseti) - 125-130 g ziela świeżego skrzypu zalać 500 ml wina mocnego czerwonego, gotować 5 minut, odstawić do ostygnięcia, dolać 100 ml alkoholu 40% (rum lub wódka czysta), odstawić w słoju szczelnym na 2 tygodnie. Przefiltrować. Zażywać 1 raz dziennie po kieliszeczku na wzmocnienie naczyń krwionośnych, jako środek przeciwsklerotyczny, obniżający poziom cholesterolu, moczopędny, przeciwobrzękowy i przeciwzawałowy.***

UWAGA! Przy dłuższym podawaniu przetworów ze skrzypu konieczne jest uzupełnianie witaminy B1. ***

* Mateusz E. Senderski, Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie, Podkowa Leśna 2017
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Henryk Różański, http://rozanski.li/339/equisetum-skrzyp-jako-elastotropica-i-uragoga/
**** Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.