Gojnik - ziele (Herba Sideritis)

GOJNIK - ziele (Herba Sideritis)

Rodzaj gojnik obejmuje około 100 gatunków krzewów, krzewinek, roślin zielnych wieloletnich i jednorocznych, odpornych na suszę, rozpowszechnionych głównie w Europie Południowej, Afryce Północnej i na wyspach pomiędzy Europą i Afryką. Rodzaj ten należy do rodziny Jasnotowatych (Lamiaceae).
Gojniki w Polsce noszą też nazwy: bocianie noski, czystaczek, siwiosnka, przyrocznik, chimeryczne ziele, przyrocze ziele. *

W krajach Bliskiego Wschodu niektóre gatunki używane są jako aromatyczny dodatek do herbaty. W Górach Krymskich nazywany jest tatarczajem. Po arabsku nazywany myramiah, co często tłumaczone jest też jako szałwia libańska.**

W Grecji nazywany jest górską herbatą, gdyż naturalnie rośnie on od 800 do 2100 m n.p.m.
W antycznej Grecji napar z gojnika był podawany rannym żołnierzom, aby przyspieszyć gojenie ran.
O gojniku wspomina Teofrast z Eresos (ok. 370-287 p.n.e.), przyjaciel i uczeń Arystotelesa, filozof przyrody, ojciec botaniki i prekursor ekologii i geografii roślin. ***

W medycynie ludowej ziele gojnika było używane w leczeniu przeziębienia, zapalenie oskrzeli, zapalenia zatok, kaszlu, grypy, zaburzeń trawiennych, astmy oraz skąpomoczu.
Gojnik jest wskazany także w przypadku chorób reumatycznych.
W Bułgarii Sideritis scardica zalecane jest dodatkowo przy dusznicy bolesnej i rozedmie płuc.
Ma działanie moczopędne, rozkurczowe, przeciwlękowe, przeciwkaszlowe, uspokajające i przeciwzapalne.*

Fitoterapeuci z Bułgarii, Grecji, Macedonii, Albanii, Serbii i Turcji twierdzą, że gojniki należy jak najmniej przetwarzać.
Surowiec powinien być jak najbardziej naturalny, bo mielenie pozbawia go cennych wartości. Najlepsze jest całe ziele Sideritis, wysuszone, zgięte w połowie, zapakowane w woreczek. Tuż przed zaparzeniem trzeba ziele pociąć na drobne kawałki, zalać wrzącą wodą i pić filiżankami. Zioło jest bezpieczne w użyciu.
Nie stwierdzono przeciwwskazań. Można podawać nawet niemowlętom przy nieżycie układu oddechowego, pokarmowego, moczowego, niepokoju, zaburzeniach snu.*

Regularne picie naparu jest stosowane dla poprawy funkcjonowania mózgu, szczególnie w zaburzeniach pamięci. Obecnie prowadzi się badania nad zastosowaniem gojnika w chorobie Alzheimera.Badania niemieckiego biologa molekularnego oraz lekarza z kliniki Neurologicznej Uniwersytetu w Magdeburgu prof. Jensa Pahnke dowodzą, że substancje obecne w gojniku mają wpływ na usuwanie złogów białkowych w mózgu, a zatem ograniczają ryzyko wystąpienia choroby starczej i choroby Alzheimera. ***

Sposób użycia:
Napar: do szklanki wrzucamy maksymalnie dwie gałązki gojnika i zalewamy wrzątkiem, parząc pod przykryciem przez 3-4 minuty.
Do Herbatki górskiej można dodawać odrobinę świeżej mięty, plaster imbiru lub cytrynę i osłodzić łyżeczką miodu.

* Henryk Różański: http://rozanski.li/3709/gojnik-sideritis-w-praktycznej-fitoterapii-oraz-jako-skladnik-herbatki-gorskiej-malotira/
** https://pl.wikipedia.org/wiki/Gojnik_(roślina)
*** http://biokurier.pl/jedzenie/gojnik-wlasciwosci-gorskiej-herbaty-z-grecji/