Oman Wielki (Inula Helenium L.)

OMAN WIELKI (Inula Helenium L.) jest to roślina z rodziny Złożonych (Compositae), najprawdopodobniej pochodząca z Azji Środkowej i rozpowszechniona w Europie. W Polsce w zaroślach blisko źródeł i na miejscach wyrębu drzewa. Uprawia się ją w Polsce do celów farmaceutycznych. *
Nazwa Oman jest związana z ludowym słowem omanić, ze względu na swoją siłę. Wierzono, że pomaga na melancholię i pobudza odwagę, a dodany do wina dodaje pogody ducha. W niektórych regionach stosuje się oman jako środek na kołtun u ludzi i zwierząt. A na świerzb robi się maść ze startego korzenia zmieszanego ze smalcem.**

Święta Hildegarda z Bingen (1098-1179) pisała: ‘Oman jest z natury ciepły, suchy i zawiera w sobie pożyteczne siły’. Zalecała go głównie na dolegliwości płuc: ‘Oman usunie truciznę (czyli ropę) z jego płuc, stłumi jednostronny ból głowy i oczyści oczy’. A oto przepis: ‘Weź także figi i dwa razy tyle omanu, dodaj galgant, przyrządź z tego oczyszczony napój po czym wypij go, jeśli masz dolegliwości płuc (ale nie w przypadku innych chorób0. (…) Ciepło omanu zmieszane z ciepłem fig i galgantu przywraca odpowiednie ciepło płucom osłabionym niewłaściwym chłodem.’***

Syreniusz – XVII wieczny botanik i lekarz, profesor Akademii Krakowskiej – zaleca różne przetwory z omanu na pobudzenie moczu, dychawicę i kaszel, paraliż połowiczny ciała, pobudzenie miesiączkowania, ból żołądka, ukąszenia, świerzb i krosty, zaburzenia pracy nerek i pęcherza, oczyszczanie krwi: ‘Plugawości wszelakie w żyłach / ze krwią zmieszane / moczem / albo przez Miesięczną chorobę białogłowską / wywodzi y czyści / a zwłaszcza Paniom. Toż czyni wino Omanowe.’ Oman działa wedle Syreńskiego też przeciw melancholii i smutkowi: ‘Tęskność y smutek odpądza (…) Serce frasobliwe y smętne uwesela / iakimkolwiek sposobem używany.’ Mistrz podaje takie oto działanie wódki omanowej: ‘W Maiu / poki nie wyroście w kłącze / bywa tak z liścia / iako z korzenia iego / Wodka dystyllowana (…) która te ma skutki: Mocz z ciężkości ochodzący pędzi. Pęchyrz z zamuliska wychędaża. Także Nyrki. Kamień y Piasek z nich wywodzi moczem / piiąc ią. Mozg y Zołądek / zimne rozgrzewa / a mndłe posila. Też toż może y czyni / iucha z warzonego korzenia pita.’****

W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej korzeń omanu ma działanie: przeciwzapalne, wiatropędne, przeciwwzdęciowe, żółciopędne, poprawiające trawienie i przyswajanie pokarmu, rozkurczowe, moczopędne, przeciwcukrzycowe, wykrztuśne i przeciwrobacze.*****  

Według Henryka Różańskiego wyciągi z korzenia omanów działają  rozluźniająco na gęstą i zalegająca wydzielinę śluzową w drogach oddechowych, hamują rozwój grzybów, bakterii, wirusów i pierwotniaków. Nalewka, wyciąg eterowy z korzenia i olejek eteryczny omanowy działają zabójczo na pasożyty przewodu pokarmowego (zażywać na czczo) i skóry (wcieranie). Ocet na korzeniu omanu odstrasza pchły, roztocze, zabija wszy i odpędza komary oraz gryzące meszki. Ocet omanowy wcierany w miejsca ukąszenia działa przeciwobrzękowo i gojąco. ******
Napar z korzenia omanu: 1 łyżka na szklankę wrzącego mleka lub wody - hamuje rozwój Candida w jamie ustnej i jelitach, pić najlepiej na czczo. Ma wpływ żółciopędny i moczopędny.
Świeżo zmielony korzeń omanu przyjmować doustnie jako prebiotyk (źródło inuliny), po 1 łyżeczce lub po wymieszaniu z miodem jako środek wzmacniający, żółciopędny, poprawiający trawienie i pomagający przy nieżycie gardła, tchawicy i oskrzeli.******  

* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.
**** Szymon Syreński, Zielnik D. Symona Syrenniusa, TOM I (Księgi 1-336), Kraków 1613 – Krosno 2017.
***** Ilona Kaczmarczyk Sedlak, Zbigniew Skotnicki,  Leksykon naturalnych surowców leczniczych, Kraków 2018.
****** Henryk Różański, http://rozanski.li/776/oman-inula-raz-jeszcze/