Krwawnik Pospolity (Achillea millefolium L.)

KRWAWNIK POSPOLITY (Achillea millefolium L.) to bylina występująca w Europie, Azji i Ameryce Północnej, w Polsce występuje pospolicie raczej w suchych miejscach. Do celów leczniczych ścina się górne części pędów od czerwca do września.*

W medycynie ludowej stosowano zioło przy kuracjach wzmacniających, odtruwających, przy cierpieniach wątroby, trzustki, śledziony, żołądka i jelit. Młode listki krwawnika zjadano na wiosnę. Dawniej wierzono, że krwawnik, szczególnie poświęcony w wieńcu na Boże Ciało, wspomaga leczenie gruźlicy oraz usuwa objawy blednicy u kobiet. Sok z ziela podawano z miodem i mlekiem jako środek wybitnie odżywczy i wzmacniający. Drobno siekane listki wiosenne krwawnika spożywano na surowo. Sporządzano z nich również herbatki czyszczące krew i posilające. Krwawnik siekany podawano zwierzętom gospodarskim w celu usunięcia pasożytów przewodu pokarmowego.**

Święta Hildegarda z Bingen (XII w.) stosowała krwawnik głównie na rany zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne. ‘Jeśli człowiek zostaje zraniony na skutek uderzenia, wówczas ranę należy przemyć winem, a później przykryć lnianą ściereczką. Krwawnik lekko gotuje się w wodzie, ostrożnie ją odciska, po czym ciepłe ziele luźno, przywiązuje się do leżącej na ranie ściereczki. W ten sposób usunie ono z rany zgniliznę i osłabienie (czyli wrzód) i wyleczy ją

Szymon Syreniusz Syreński – XVII wieczny botanik i lekarz, profesor Akademii Krakowskiej – w swoim Zielniku (1613) opisuje Krwawnik jako zioło przeciw krwotokom, na rany oraz środek przeciwzapalny. Stosowany był na krwawienia wszelkiego pochodzenia, z nosa i z organów wewnętrznych: ‘Krwią charkaiiącym y plującym bywa lekarstwem / tegoż soku pocztery abo piąci łyżek / trunkiem daiąc.(…) Charkaniu krwią / za zerwaniem żyły w piersiach / abo w płucach’. Na krwotoki z nosa polecał sproszkowany krwawnik wkładać do otworów nosowych.
Krwawnik był stosowany w chorobach układu oddechowego:’Tak barzo służy płucom pokazonym / owrzedziałym y zranionym. Suchoty z płuc a napsowanie maiący’  i układu pokarmowego i moczowego: ‘Womity, krsztuszenie zawściąga (…) Moczu zatrzymaniu / abo ciężkiemu puszczaniu (…) krwią mokrzeniu (…) Rany/ wrzody wewnętrzne leczy (…) Ciekączkę czerwoną y inne biegunki z gryzieniem y morzyskiem zawściąga.’
Był też najlepszym lekarstwem na wszelkie zranienia i stłuczenia, nawet na te zawrzodziałe i zaropiałe. Tu Syreński polecał zrobić Balzam do ran: Wziąć Krwawniku liścia obranego / y z kwieciem cztery garści / utłuc abo uwiercić miałko / y w naczynie śklane włożyć / na to nalać oliwy starey cztery funty / pilnie wierzch obwarować / y zatkać / a przez dni dziesięć na słońcu iarkim smażyć / potem przecedzić (…) Do tego dodawało się  też innych ziół (m.in.: cynamon, goździki, szafranu, żywicy świerkowej) i stosowano przeciwzapalnie: ‘Rany świeże i zastarzałe goi. Wrzody kancerowate. Bolączki złe y niebespieczne (…) leczy y goi. Bolenie uszu oddala (…) Zimnice y febry odpądza.’****

W medycynie XX wieku, w większości krajów zaczęto polecać oficjalnie krwawnik jako środek pobudzający wydzielanie soku żołądkowego, jelitowego, trzustkowego i żółci. Potwierdzono naukowo działanie bakteriobójcze, przeciwpasożytnicze i przeciwzapalne wyciągów krwawnikowych oraz samego olejku krwawnikowego. *****
Według Henryka Różańskiego krwawnik działa żółciopędnie i żółciotwórczo, wiatropędnie, rozkurczowo, moczopędnie, przeciwkrwotocznie, przeciwzapalnie, odkażająco, napotnie, uspokajająco, wykrztuśnie, przeciwgorączkowo, hipotensyjnie (ziele); przeciwkrwotocznie (liście); pobudza wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego; zwiększa łaknienie, poprawia trawienie i metabolizm; reguluje wypróżnienia i miesiączkowanie; przyśpiesza gojenie się ran. *****
Wskazania: zaburzenia trawienne (wzdęcia, odbijanie, burczenie i przelewanie w jelitach, bóle brzucha, skurcze jelit, uczucie pełności w brzuchu), nieżyt, zakażenia i stany zapalne układu pokarmowego, choroby trzustki, wątroby i pęcherzyka żółciowego, biegunka, zaparcia, obfite, bolesne i nieregularne krwawienia miesiączkowe, zapalenie przydatków, okres przekwitania, brak łaknienia, choroby skórne, przeziębieniowe i zakaźne, skąpomocz, kamica moczowa, bezsenność wyczerpanie nerwowe, zaburzenia przemiany materii, nadciśnienie, krwiomocz i bóle nerek (+ glistnik + ziele nawłoci - napar).******

Napar: 1 łyżkę ziela zalać 1,5 szkl. wrzącej wody; odstawić na 15 min. pod przykryciem, przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 1/2 szklanki głównie w zaburzeniach trawiennych. Natomiast w zaburzeniach miesiączkowania i usunięcia z organizmu toksyn pić 3-4 razy dziennie po 2/3szklanki naparu.*
Taki napar stosuje się też na okłady, płukanki, nasiadówki leczący stany ropne i zapalne gałki ocznej oraz spojówek, łzawienie i światłowstręt, rany, stany zapalne jajników, pochwy, warg sromowych, upławy (pić napar jednocześnie !), figówki, liszajce, liszaje, czyraki, łojotok, łupież, łojotokowe zapalenie skóry, pryszcze różnego pochodzenia, trądziki.*****

Mieszanka z krwawnikiem na  stany zapalne dróg oddechowych i przewodu pokarmowego, fermentacja gnilna, skurcze jelit i żołądka, zaburzenia trawienia. Recepta: ******
Ziele krwawnika - 1 łyżka
Siemię lniane - 1 łyżka
Ziele (kwiat) rumianku.- 1 łyżka
Wymieszać. Przyrządzić napar:2 łyżki ziela lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić kilka razy dz. po 150-200 ml.
Proszek krwawnikowy. Wskazania: krwawa biegunka, krwotoki z nosa, krwawiące rany, nadmierne krwawienia miesiączkowe lub krwotoki maciczne pozamentruacyjne. Recepta: ******
Ziele krwawnika - 1 łyżka
Ziele pokrzywy - 1 łyżka
Ziele (obojętnie którego) rdestu - 1 łyżka
Ziele tasznika lub tobołka - 1 łyżka
Żelatyna - 2 łyżki
Wymieszać surowce i zmielić na drobniutki proszek. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżeczce w calu zwiększenie krzepliwości krwi i zahamowania krwotoku. Można też stosować jako zasypkę!   

* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014
**** Szymon Syreński, Zielnik D. Symona Syrenniusa, TOM I (Księgi 1-336), Kraków 1613 – Krosno 2017.
***** Henryk Różański, http://rozanski.li/343/herba-millefolii-ziele-krwawnika-jako-amaro-aromatica/
****** Henryk Różański, http://www.gramzdrowia.pl/arzt-henry-rozanski/herb/krwawnik-pospolity-achillea-millefolium-compositae.html