Mięta Pieprzowa (Mentha piperita L.)
MIĘTA PIEPRZOWA (Mentha piperita L.)
Jest to roslina z rodziny Wargowatych (Labiatae), otrzymana przez skrzyżowanie mięty nadwodnej (Mentha aquatica L.) i mięty zielonej (Mentha spicata L.) , powszechnie uprawiana w Europie i Ameryce Północnej.* Mięta jest rośliną przyprawową, leczniczą i ważną dla przemysłu farmaceutycznego, spożywczego i kosmetycznego. Wiele produktów zawiera aromat i smak miętowy, wiele kosmetyków i leków zawiera mentol.
Słowo Mentha pochodzi od greckiego imienia nimfy, kochanki Hadesa który zamienił ją w roślinę by uchronić przed gniewem i zazdrością żony - Persefony.
Kiedyś miętę używano powszechnie jako przyprawę do twarogu i różnych dań z twarogiem.
W lecznictwie ludowym stosowano napar lub odwar miętowy głównie na ból żołądka, wymioty, czasem na ból gardła i do płukania ust. Stosowano kąpiele w mięcie na ból kości. A okłady z mięty przykładano koniom na kolki.**
Umierającym kładziono pod łóżko miętę, by nie rozpaczali. Ususzonym zielem okadzano krowy w oktawę przed Zielonymi Świątkami, by ochronić je przed czarami (zabierającymi mleko).**
Szymon Syreński – polski lekarz i botanik w swoim Zielniku z 1613 roku – zalecał miętę przede wszystkim na dolegliwości trawienne: ‘Zołądek mdły y oziębły rozgrzewa y posila / a do trawienia sposoby czyni / bądź sucha abo świeża / tak szalsę z niey czyniąc z Pietruszczaną nacią / iako piiąc. (…) Do iedzenia chęć y apetyt wzbudza. Zołądek posila zimna. Flagmę hruba w nim rozgrzewa y rozprawia. Item, zagniłości w nim trawi. Wątrobę także zamuloną otwiera/ a z hrubych y lipkich ślamowatości wychędaża / mocząc ią w winie / a piiąc. Poza tym: Glisty w żywocie morzy y wywodzi / sok z niey z octem piiąc. Sczkawkę / Womity / y Biegunki koleryczne zawściąga (…)Wiele złych wilgotności w kiszkach / y Pęchyrzu trawi / plastrem Miętę suchą z ieczmienną mąką na pępek przykładayac y nosząc.’ Syerniusz podaje między innymi przepis na Syrop Miętczany na wiele dolegliwości pomocny: ‘Bywa z soku Mięty świeżey / a z Pigwowego soku / y z miodu / abo cukru syrop czyniony: który pomienionym chorobom barzo użyteczny bywa y daleko przyiemnieyszy do używania / niżli sok. Ten syrop zawściąga biegunki wszelakie. Także upławy zbytnie paniom zastanawia. Krtuszenie y womity hamuie. Do trawienia potężność żołądkowi czyni. Smrod z ciała pochodzący oddala / zmieszany z miodkiem kwaśnym z Cebule zamorskiey / piiąc go.’ ***
Liść mięty zawiera do 2% olejku eterycznego, którego głównymi składnikami są mentol, menton, estry mentolu, poza tym falendren, pinen, cyneol, mentofuran, i inne związki. W liściu obecne są też garbniki, flawonoidy, gorycze, fenolokwasy i sole mineralne.*
Działanie. Przetwory z ziela i liści mięty pieprzowej pobudzają wydzielanie soków trawiennych, głównie żołądka, ponadto mają właściwości rozkurczowe, żółciopędne i wiatropędne, przywracają prawidłowe ruchy robaczkowe jelit; zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego; regulują wypróżnienia; wywierają wpływ przeciwwymiotny.****
Wyciągi z liści mięty pieprzowej stosuje się od dawna w zaburzeniach trawiennych, bólu brzucha, wzdęciach, braku łaknienia, stanach nieżytowych układu pokarmowego, nieprawidłowej fermentacji, złym trawieniu tłuszczów, w kolce jelitowej i stanach skurczowych przewodu pokarmowego.*
Napar: 1 łyżkę liści zalać 1 szklanką wrzącej wody, zaparzyć pod przykryciem 10min. Pić 2-3 szklanki dziennie.
Proszek: zmielone (świeżo przed zażyciem!) ziele na pył 1-2 g stosować 1-3 razy dziennie.
Mieszanka na ostre zaburzenia trawienne, bóle brzucha, niestrawność, biegunka, skurcze żołądka i jelit, bóle wątroby i trzustki, stany zapalne i nieżyty przewodu pokarmowego, kamica żółciowa, zastoje żółci, stany zapalne układu oddechowego, kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, złe samopoczucie po przejedzeniu:
Liść mięty - 1 łyżka,
ziele tymianku - 1 łyżka,
ziele majeranku - 1 łyżka,
liść melisy - 1 łyżka,
liść szałwi - 1 łyżka.
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak: napar miętowy.****
* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** D. Szymon Syreński, Zielnik Syreniusza, Tom II (księgi 337-636), Kraków 1613 - Krosno 2017.
**** Henryk Różański, http://www.gramzdrowia.pl/dr-henryk-rozanski/fitoterapia-ziololecznictwo-ziola-drzewa-krzewy/mieta-mentha-labiatae.html
