Nagietek Lekarski (Calendula officinalis L.)
NAGIETEK LEKARSKI (Calendula officinalis L.) jest rośliną z rodziny Złożonych (Compositae), występującą w stanie naturalnym w rejonie śródziemnomorskim oraz na Bliskim Wschodzie.
Do celów leczniczych zbiera się koszyczki kwiatowe ale tylko z odmian mających w koszyczkach jedynie kwiaty języczkowe, tzw. pełne – Flos Calendulae. Nagietek zawiera: flawonoidy, trójterpenoidy, polisacharydy , poliacetyleny, pochodne ksantofilu, fitosterole, sporo manganu i saponiny triterpenowe. *
W dawnej medycynie używano nalewkę nagietkową do okładów na trudno gojące się rany, z wydzieliną ropną, sączące owrzodzenia i mokre wypryski. W lecznictwie ludowym używano odwaru z nagietka do obmywania wrzodów i ran, do przemywania chorych oczu. Napar z kwiatków nagietka z miodem był lekarstwem na serce, a ciężarną chronił przed poronieniem, był lekiem na raka i chorą wątrobę. A kwiaty moczone w spirytusie pito na skurcze żołądka.**
Św. Hildegarda z Bingen (1098-1179) pisała w swojej Phisica: ‘Nagietek jest zimny i wilgotny. Ponadto posiada w sobie dużą zieloną siłę i przeciwdziała truciźnie. Człowiek, który zje lub wypije truciznę i któremu została ona podana, powinien ugotować nagietek w wodzie, odcisnąć ją, zaś ciepłe ziele położyć na żołądku. Rozmiękczy ono truciznę, która opuści tego człowieka, bowiem chłód nagietka i jego duża moc rozpuszcza truciznę. Jednak niech ten sam człowiek wkrótce podgrzeje wino, włoży do niego obfitą ilość nagietka, po czym ponownie podgrzeje z nim ten napój. A jako że spożył truciznę, powinien wypić to letnie wino, a pozbędzie się trucizny drogą wymiotów lub z pianą, czyli ze śliną, bowiem dobre siły nagietka zmieszane z ciepłem wina prowadzą do zwymiotowania trucizny.’
Święta zalecała sok z nagietka również na zatrucia pokarmowe i wzdęcia u bydła. Polecała maść nagietkową na słoninie do wcierania w skórę głowy przy łupieżu oraz ciasto z soku ziela (kwiat i liście) nagietka z mąką żytnią do leczenia strupów na głowie (należało je nakładać przez 9 dni).***
Nagietek działa przeciwzapalnie, żółciopędnie, moczopędnie, rozkurczowo, uspokajająco, przeciwnowotworowo, przeciwwirusowo, przeciwrzęsistkowo (pierwotniakobójczo), przeciwbakteryjnie, lekko napotnie, słabo przeciwkrwotocznie, odtruwająco, przeciwwysiękowo; reguluje pracę serca, przemianę materii i wypróżnienia; reguluje miesiączkowanie; pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego i jelitowego, pobudza apetyt, przyśpiesza trawienie i wchłanianie mleczka pokarmowego; przyśpiesza gojenie się ran i naskórnikowanie.****
Zastosowanie według Henryka Różańskiego: 'Napar z ziela i kwiatów nagietka (2 łyżki czubate na 2 szklanki wrzątku) mogą być użyte do przemywania skóry, okładów na rany, oparzenia, odleżyny, wypryski, zmiany trądzikowe, oczy (przy stanach zapalnych), owrzodzenia, ponadto do opłukiwania narządów płciowych przy stanach zapalnych i urazach, do lewatyw przy zapaleniu odbytu (mocny napar z 4 łyżek na 1 szklankę wody). Doustnie zażywać 100-150 ml naparu przy nieżytach żołądka i jelit oraz jako środek czyszczący krew. Napar na mleku z miodem polecam przy przeziębieniu, kaszlu, ponadto grypie oraz wielu innych chorobach zakaźnych podobnie objawiających się jak grypa. Mocny napar do płukania jamy ustnej i gardła przy bolesnych nadżerkach i aftach (potem afty pędzlować intraktem lub nalewką nagietkową), zapaleniu dziąseł, bólu gardła. Mocny napar wkraplać do nosa przy katarze i zakażeniu wirusowym, najlepiej sporządzony na fizjologicznym roztworze soli (dostępny w aptekach bez recepty roztwór izotoniczny). Taki napar nagietkowy na roztworze chlorku sodu stosować na odleżyny, do lewatyw, oparzenia, rany, owrzodzenia żylakowate.Nagietek ma właściwości antypierwotniakowe (pierwotniakobójcze)'.****
Napar: 2 łyżki ziela lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150 - 200 ml.
Odwar: 2 łyżki ziela lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wody; gotować 10 minut; odstawić na 15 minut; przecedzić. Pić jak napar.
Mieszanka według receptury dr Henryka Różańskiego na: krwotoki z nosa, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, stany zapalne nerek, krwiomocz, krwawienia z przewodu pokarmowego, krwawa biegunka, hemoroidy , stany zapalne przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa, nadmierne i nieregularne krwawienia miesiączkowe, upławy (jednocześnie stosować nasiadówki), zapalenie przydatków, gruźlica, ostry kaszel, zaburzenia hormonalne, choroby skórne i zakaźne uszkadzające naczynia krwionośne, obrzęki pochodzenia krążeniowego i nerkowego, żylaki kończyn, stany zapalne gałki ocznej, nadciśnienie:
Kwiat (może być ziele) nagietka - 6 łyżek
Kwiat rumianku - 1 łyżka
Ziele jasnoty - 1 łyżka (kwiat - 4 łyżki)
Ziele bodziszka - 1 łyżka
Ziele krwiściągu - 1 łyżka
Ziele skrzypu - 1 łyżka
Liść lub kłącze lepiężnika - 1 łyżka
Ziele krwawnika – 1 łyżka
Ziele tobołka lub tasznika – 1 łyżka
Liść kasztanowca - 1 łyżka
Ziele przytulii - 1 łyżka
Ziele pokrzywy - 1 łyżka
Ziele lub korzeń żywokostu - 1 łyżka
Liść babki – 1 łyżka
Ziele rdestu (obojętnie którego) – 1 łyżka
Surowce wymieszać bardzo starannie. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30-40 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150 ml.*****
* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.
**** Henryk Różański, http://rozanski.li/361/nagietek-calendula/
**** Henryk Różański, http://gramzdrowia.pl/dr-henry-rozanski/herbs/nagietek-lekarski-calendula-officinalis-compositae.html
Do celów leczniczych zbiera się koszyczki kwiatowe ale tylko z odmian mających w koszyczkach jedynie kwiaty języczkowe, tzw. pełne – Flos Calendulae. Nagietek zawiera: flawonoidy, trójterpenoidy, polisacharydy , poliacetyleny, pochodne ksantofilu, fitosterole, sporo manganu i saponiny triterpenowe. *
W dawnej medycynie używano nalewkę nagietkową do okładów na trudno gojące się rany, z wydzieliną ropną, sączące owrzodzenia i mokre wypryski. W lecznictwie ludowym używano odwaru z nagietka do obmywania wrzodów i ran, do przemywania chorych oczu. Napar z kwiatków nagietka z miodem był lekarstwem na serce, a ciężarną chronił przed poronieniem, był lekiem na raka i chorą wątrobę. A kwiaty moczone w spirytusie pito na skurcze żołądka.**
Św. Hildegarda z Bingen (1098-1179) pisała w swojej Phisica: ‘Nagietek jest zimny i wilgotny. Ponadto posiada w sobie dużą zieloną siłę i przeciwdziała truciźnie. Człowiek, który zje lub wypije truciznę i któremu została ona podana, powinien ugotować nagietek w wodzie, odcisnąć ją, zaś ciepłe ziele położyć na żołądku. Rozmiękczy ono truciznę, która opuści tego człowieka, bowiem chłód nagietka i jego duża moc rozpuszcza truciznę. Jednak niech ten sam człowiek wkrótce podgrzeje wino, włoży do niego obfitą ilość nagietka, po czym ponownie podgrzeje z nim ten napój. A jako że spożył truciznę, powinien wypić to letnie wino, a pozbędzie się trucizny drogą wymiotów lub z pianą, czyli ze śliną, bowiem dobre siły nagietka zmieszane z ciepłem wina prowadzą do zwymiotowania trucizny.’
Święta zalecała sok z nagietka również na zatrucia pokarmowe i wzdęcia u bydła. Polecała maść nagietkową na słoninie do wcierania w skórę głowy przy łupieżu oraz ciasto z soku ziela (kwiat i liście) nagietka z mąką żytnią do leczenia strupów na głowie (należało je nakładać przez 9 dni).***
Nagietek działa przeciwzapalnie, żółciopędnie, moczopędnie, rozkurczowo, uspokajająco, przeciwnowotworowo, przeciwwirusowo, przeciwrzęsistkowo (pierwotniakobójczo), przeciwbakteryjnie, lekko napotnie, słabo przeciwkrwotocznie, odtruwająco, przeciwwysiękowo; reguluje pracę serca, przemianę materii i wypróżnienia; reguluje miesiączkowanie; pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego i jelitowego, pobudza apetyt, przyśpiesza trawienie i wchłanianie mleczka pokarmowego; przyśpiesza gojenie się ran i naskórnikowanie.****
Zastosowanie według Henryka Różańskiego: 'Napar z ziela i kwiatów nagietka (2 łyżki czubate na 2 szklanki wrzątku) mogą być użyte do przemywania skóry, okładów na rany, oparzenia, odleżyny, wypryski, zmiany trądzikowe, oczy (przy stanach zapalnych), owrzodzenia, ponadto do opłukiwania narządów płciowych przy stanach zapalnych i urazach, do lewatyw przy zapaleniu odbytu (mocny napar z 4 łyżek na 1 szklankę wody). Doustnie zażywać 100-150 ml naparu przy nieżytach żołądka i jelit oraz jako środek czyszczący krew. Napar na mleku z miodem polecam przy przeziębieniu, kaszlu, ponadto grypie oraz wielu innych chorobach zakaźnych podobnie objawiających się jak grypa. Mocny napar do płukania jamy ustnej i gardła przy bolesnych nadżerkach i aftach (potem afty pędzlować intraktem lub nalewką nagietkową), zapaleniu dziąseł, bólu gardła. Mocny napar wkraplać do nosa przy katarze i zakażeniu wirusowym, najlepiej sporządzony na fizjologicznym roztworze soli (dostępny w aptekach bez recepty roztwór izotoniczny). Taki napar nagietkowy na roztworze chlorku sodu stosować na odleżyny, do lewatyw, oparzenia, rany, owrzodzenia żylakowate.Nagietek ma właściwości antypierwotniakowe (pierwotniakobójcze)'.****
Napar: 2 łyżki ziela lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150 - 200 ml.
Odwar: 2 łyżki ziela lub 3 łyżki kwiatów zalać 2 szkl. wody; gotować 10 minut; odstawić na 15 minut; przecedzić. Pić jak napar.
Mieszanka według receptury dr Henryka Różańskiego na: krwotoki z nosa, pękanie i przepuszczalność naczyń krwionośnych, stany zapalne nerek, krwiomocz, krwawienia z przewodu pokarmowego, krwawa biegunka, hemoroidy , stany zapalne przewodu pokarmowego, choroba wrzodowa, nadmierne i nieregularne krwawienia miesiączkowe, upławy (jednocześnie stosować nasiadówki), zapalenie przydatków, gruźlica, ostry kaszel, zaburzenia hormonalne, choroby skórne i zakaźne uszkadzające naczynia krwionośne, obrzęki pochodzenia krążeniowego i nerkowego, żylaki kończyn, stany zapalne gałki ocznej, nadciśnienie:
Kwiat (może być ziele) nagietka - 6 łyżek
Kwiat rumianku - 1 łyżka
Ziele jasnoty - 1 łyżka (kwiat - 4 łyżki)
Ziele bodziszka - 1 łyżka
Ziele krwiściągu - 1 łyżka
Ziele skrzypu - 1 łyżka
Liść lub kłącze lepiężnika - 1 łyżka
Ziele krwawnika – 1 łyżka
Ziele tobołka lub tasznika – 1 łyżka
Liść kasztanowca - 1 łyżka
Ziele przytulii - 1 łyżka
Ziele pokrzywy - 1 łyżka
Ziele lub korzeń żywokostu - 1 łyżka
Liść babki – 1 łyżka
Ziele rdestu (obojętnie którego) – 1 łyżka
Surowce wymieszać bardzo starannie. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30-40 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 150 ml.*****
* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Hildegarda z Bingen, Phisica - Uzdrawiające dzieło stworzenia - Naturalna siła oddziaływania rzeczy, © Polskie Centrum św. Hildegardy, Legnica 2014.
**** Henryk Różański, http://rozanski.li/361/nagietek-calendula/
**** Henryk Różański, http://gramzdrowia.pl/dr-henry-rozanski/herbs/nagietek-lekarski-calendula-officinalis-compositae.html
