Poziomka pospolita (Fragaria vesca L.)

Poziomka pospolita (Fragaria vesca L.)
Jest to niewielka bylina z rodziny Różowatych (Rosaceae), rozpowszechniona w klimacie umiarkowanym prawie na całym świecie. W Polsce rośnie w nasłonecznionych lasach sosnowych całego kraju, na niżu i w niższych partiach górskich. Uprawia się liczne odmiany różniące się kształtem, barwą i wielkością owoców. Najbardziej ceniona jest odmiana hodowlana poziomki – Frugaria vesca var. Hortensis Duch. – długo i obficie owocująca. Truskawka, czyli poziomka ananasowa – Frugaria ananasa Duch., jest mieszańcem gatunków poziomki europejskich z amerykańskimi, jej liście znakomicie zastąpić mogą liście poziomki pospolitej. Do celów leczniczych zbiera się ze stanu dzikiego przez cały okres wegetacji, zdrowe, zielone liście poziomki rozkłada cienką warstwą i suszy w temp. dc 40o C.*

W lecznictwie ludowym stosuje się napar z liści poziomki na przeziębieni, na oczyszczenie krwi, kaszel, ból w piersiach, szczególnie u małych dzieci. Odwar z liści święconych na Boże Ciało stosowano na gorączkę.**

Do celów leczniczych używać można różne gatunki poziomki, np. poziomkę zieloną - Fragaria viridis (Collina), poziomkę ananasową – Fragaria ananassa, poziomkę wysoką czyli sumnicę - Fragaria moschata. Liście zawierają wit. C - ok. 100-120 mg/100 g, garbniki ( w starszych liściach ok. 10%, w młodych - 3-5%), glikozyd, kwas salicylowy, flawonoidy, goryczki, karotenoidy i sole. W owocach występują witaminy (kw. askorbinowy - do 60 mg/100 g, wit. A - 70 j.m., wit. P - 160 mg, wlt. K - 100 ug, wit. PP - 200 ug, tiamina - 30 ug, ryboflawina - 70 ug), pektynian wapnia - 1,50%, sole mineralne (dużo żelaza, wapnia, potasu, fosforu i siarki oraz manganu), cukier inwertowy - 5,60%, kw. jabłkowy - 1,41%, kw. salicylowy, kw. cytrynowy, olejek eteryczny, kw. chinowy, kw. winowy, kw. szczawiowy, barwniki antocyjanowe i flawonowe.***

Liście poziomki to typowy środek ściągający (przeciwbiegunkowy, odkażający, przeciwzapalny, przeciwwysiękowy, przeciwkrwotoczny). Surowiec ma działanie wyraźnie odtruwające, napotne, przeciwgorączkowe, moczopędne i lekko uspokajające (wyciągi alkoholowe!); pobudza wydzielanie kwasu solnego i apetyt. Wskazania: wzdęcia, burczenie i przelewanie w kiszkach, odbijanie, nudności, wymioty, bóle brzucha (+ rumianek lub krwawnik), brak łaknienia, niestrawność, biegunka, stany zapalne i zakażenia żołądka i jelit, choroba wrzodowa, żylaki odbytu, krwotoki z przewodu pokarmowego (+ inne zioła przeciwkrwotoczne), uczucie pełności w brzuchu (+ liść mięty + ziele glistnika + liść szałwii), choroby wątroby i pęcherzyka (+ glistnik), kamica moczowa, krwiomocz, zapalenie nerek i dróg moczowych, choroby skórne i zakaźne, otyłość (stosować też mieszanki podane przy morszczynie, konsumować codziennie poziomki i stosować dietę 1000-1200 kał.), reumatyzm (+ kwiat wiązówki), dna (+ liść i kora brzozy).***
Zewnętrznie. Naparem z liści poziomki można płukać jamę ustną, gardło i narządy płciowe przy stanach zapalnych. Mocne wyciągi (gęste) z liści nadają się do leczenia hemoroidów (1 g doodbytniczo). Ponadto doskonały składnik czopków per rectum (doodbytniczych) i dopochwowych (per vaginum) przy nadżerkach, zapaleniu, świądzie, wysiękach. ****

Napar: 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić kilka razy dz. po 200 ml.***
Napar z liści poziomki można stosować do okładów na oczy przy nadmiernym łzawieniu, stanach zapalnych, alergii, zapaleniu powiek, zwiotczeniu okolicy oczu i przy zasinieniach wokół oczu.****
Odwar (doustnie i zewnętrznie): 3 łyżki liści zalać 250 ml wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić jak napar.***
Nalewka poziomkowa: 1 szkl. suchych liści zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować.
Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml. Do płukania: 1 łyżka nalewki na 150 ml wody przegotowanej.***

Mieszanka na przeziębienie, choroby zakaźne, gorączkę, nieżyt jelit i żołądka, zaburzenia trawienia, bóle brzucha, schorzenia bakteryjne układu oddechowego, bezsenność, wyczerpanie nerwowe:***
Liść poziomki - 2 łyżki
Liść babki - 1 łyżka
Ziele majeranku - 1 łyżka
Kwiat lipy - 1 łyżka
Kwiat (ziele) wrzosu - 1 łyżka
Kwiat rumianku - 1 łyżka
Ziele lebiodki - 1 łyżka
Ziele srebrnika - 1 łyżka
Wymieszać. 2 łyżki liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić kilka razy dz. po 200 ml. Podawać dzieciom i niemowlętom.

* Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniecki, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.
** Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fishera, Wrocław 2016.
*** Henryk Różański, http://www.gramzdrowia.pl/dr-henry-rozanski/herbs/poziomka-pospolita-fragaria-vesca-rosaceae.html
**** Henryk Różański, https://rozanski.li/2746/fragariae-folium-lisc-poziomki-w-praktycznej-fitoterapii/